Livestreams: hoe Nederlands Dans Theater inzet op fysiek én digitaal publiek

DOOR: SOPHIE HEIJKOOP

In september 2020 dansten de dansers van Nederlands Dans Theater (NDT) het programma Endlessly Free in het Zuiderstrandtheater in Den Haag. In de zaal mochten vanwege de coronamaatregelen slechts 178 mensen aanwezig zijn. Online keken er meer dan 3000 mensen mee. Het dansgezelschap zet hiermee in op een strategie met een combinatie van fysiek en digitaal theaterbezoek.

De eerste ervaringen met digitale livestreams wijzen op een succesvol nieuw businessmodel. Hoe pakt NDT dat aan? Nadat theaters hun deuren in de zomer van 2020 weer mochten openen, kozen velen ervoor om niet door te gaan met de digitale initiatieven die tijdens de lockdown werden ontplooid. NDT koos juist voor een twee-sporen-strategie en zendt livestreams uit van de optredens op het toneel.

In zekere zin was NDT al jaren voorbereid op het maken van livestreams. Al in 2013 werkte het gezelschap samen met bioscoopketen Pathé om dansvoorstelling op het witte doek te tonen en later werden voorstellingen vertoond op Mezzo TV. Joost Poort, senior manager commerciële zaken, kwam bij NDT werken juist op het moment dat de samenwerking met Pathé werd afgebroken. Hij vertelt dat via Pathé slechts een klein publiek werd bereikt en de kosten enorm waren. Daarnaast werden de video’s extern geproduceerd, waardoor er niet in de hele organisatie draagvlak was voor de filmproducties. Poort: ‘De business case was niet houdbaar’.
Maar het concept om via video een wereldwijd publiek te bereiken was wel goed. Daarom ontwikkelde NDT dit jaar een nieuwe propositie door met behulp van livestreams een breed publiek te bereiken. In eerste instantie omdat er door de coronamaatregelen maar een klein gedeelte van de bezoekers naar het theater mag. Daarnaast zet het dansgezelschap ook in op internationale kijkers.

Een andere belangrijke factor voor de nieuwe business case is dat de stream live wordt uitgezonden, tegelijk met de voorstelling op het podium. Het heeft daardoor hetzelfde ritme en sfeer als een avond naar het theater. ‘Dat het live is’, zegt Poort, ‘draagt eraan bij dat we er €15,- voor kunnen vragen. Veel mensen gaven zelfs aan dat ze nog wel meer hadden willen betalen. Als het niet live was geweest, dan was het een ander soort product. Dan was het te vergelijken met een reguliere film of videoproduct, waar je online wellicht minder voor zou betalen.’

Intern draagvlak creëren was één van de lessen die NDT leerde van het project met Pathé. Poort: ‘Ennya heeft voor de zomer met o.a. de filmproductie Standby, van een ballet van vertrekkend artistiek directeur Paul Lightfoot, iedereen overtuigd van de kwaliteit die mogelijk is, en dat maakte dat we er met een gerust hart in gingen.’ De choreografen en dansers waren enthousiast over het idee om op deze manier toch veel mensen in aanraking te laten komen met de voorstelling.

De programmering werd enigszins aangepast aan het feit dat de voorstelling ook online zou worden uitgezonden. choreograaf Medhi Walerski bewerkte bijvoorbeeld het stuk Silent tides een beetje en zijn werk SOON werd toegevoegd omdat het goed paste. ‘Maar’, vertelt Larmit, ‘er zijn geen grote ingrepen gedaan, het lichtplan is bijvoorbeeld niet aangepast voor de livestream. Ik heb geprobeerd om de ervaring hetzelfde te maken als in de zaal, alleen komen de mensen thuis nog wat dichterbij’. Larmit heeft veel geleerd van de uitgebreide voorbereiding:

Het uitzenden van dans kan niet zonder het regelen van de rechten voor de muziek, de uitvoering door de dansers en de choreograaf en andere leden van het artistieke team. De gesprekken over de rechten heeft NDT vanaf het begin gevoerd met de artiesten en in coronatijd voelde iedereen de noodzaak van een groter publieksbereik.
De liveregistratie kan niet meer voor andere doeleinden worden gebruikt. De opname is opgeslagen en wordt onderdeel van het archief van het gezelschap. Maar wanneer deze nog eens zou worden getoond, moeten de rechten opnieuw worden geregeld. Dit soort zaken moeten op de lange termijn anders worden geregeld gezien er steeds meer digitaal aanbod zal komen. Poort hoopt dat de ervaringen rondom de eerste livestream als basis kunnen dienen voor de toekomst: ‘Iedereen is enthousiast, we kunnen dit blijven doen en een propositie creëren voor nieuw publiek.’
Voor het werkarchief is er tegelijk ook een registratie zoals gebruikelijk opgenomen: ‘We wilden dat gescheiden houden van de livestream omdat het een ander doel heeft, namelijk om later het materiaal te leren, zodat je wat weet over rolovernames en licht.’

Het doel om een internationaal publiek te bereiken met de livestreams is behaald. Uit onderzoek door NDT blijkt dat 60% van de kijkers uit een ander land dan Nederland kwam. De meest buitenlandse kijkers kwamen uit de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Rusland. ‘In Azië was een minder groot bereik, waarschijnlijk vanwege het tijdsverschil’, zegt Poort, ‘een volgende keer zouden we daarom een matinee kunnen proberen, of toch een uitzending langer beschikbaar houden’.

Voor de drie avonden werden ruim 3000 digitale tickets verkocht en omdat veel mensen samen keken, is het aantal virtuele bezoekers nog groter. NDT had diverse betaalsystemen in gebruik, waaronder het internationaal veel gebruikte PayPal. De promotie van de livestreams verliep totaal anders dan bij gebruikelijke campagnes. Het Nederlandse publiek, veelal trouwe bezoekers van NDT, was bereid om snel kaarten te kopen. Maar veel kaarten werden pas op het laatste moment verkocht, tot en met vijf minuten voor aanvang van de voorstelling. NDT is dat niet gewend omdat reguliere voorstelling doorgaans heel snel zijn uitverkocht en Poort vond het dan ook behoorlijk spannend: ‘op het laatst kwam het goed. Omdat er in het Zuiderstrandtheater die avond maar 178 mensen mochten kijken, waar er normaliter plaats is voor ruim 1.000 bezoekers, hoopten we het publiek digitaal aan te vullen tot de normale hoeveelheid. Dat is gelukt, met per avond ruim 1000 mensen die digitaal en betaald keken. Het is dus drie keer meer dan een uitverkochte zaal geweest’.

NDT had ook een volledige tournee van Endlessly Free op het programma staan. Het gezelschap ging in overleg met alle theaters of zij de digitale kaarten ook aan hun publiek wilden verkopen als ze door de beperkte capaciteit uitverkocht waren. De opbrengsten werden volgens het klassieke partage-systeem verdeeld. Veel theaters bleken dat lastig te vinden. Poort vindt dat jammer en hoopt dat de ervaring laat zien dat online een mooie aanvulling vormt op bezoekers in de zaal en dat dit in de toekomst vaker zal worden gefaciliteerd.

Het publiek reageerde overwegend enthousiast, één van de bezoekers zei bijvoorbeeld: ‘Heel mooie dans. Dit was echt gaaf door de livestream op groot scherm in het theater, je voelde je echt live in de zaal bij de voorstelling. Heel veel dank voor deze unieke kans, BRAVO!!’ En: ‘Mooie voorstelling en apart om dansers zo dicht bij te zien.’
Natuurlijk was de ervaring niet hetzelfde als een live dansvoorstelling. Dat merkten sommige bezoekers ook op: ‘de magie van live dans ontbrak’ en iemand anders: ‘Soms mis je wel het driedimensionale uitzicht.’ Schmeitz: ‘Desondanks had het publiek sterk de behoefte om te applaudisseren – en dat gebeurde ook – wat een beetje vreemd voelt voor een ‘leeg’ podium. Maar dit is precies die extra beleving die we nastreefden.’

Ook Schmeitz benadrukt dat het een ander soort beleving is, maar vindt de livestream een goed alternatief in deze tijden van coronamaatregelen: ‘We zijn geen bioscoop, het gaat om de interactie en in normale tijden ziet mijn dansprogrammering er anders uit. In mei 2022 komt NDT weer echt naar Heerlen – even afkloppen – maar ik vond dit wel een heel mooi alternatief om het publiek te kunnen bieden.’

Met deze case is het succes van de twee-sporen-strategie bewezen, vindt Poort: ‘ons resultaat laat zien dat het een misvatting is om te denken dat digitaal in de weg zit van zaalbezetting, het is een aanvulling’. Er is nog geen beslissing genomen of de livestreams een vast onderdeel worden van het aanbod van NDT. Maar Poort hoopt van wel: ‘Het belangrijkste dat we konden realiseren, is een project waaraan iedereen een blij gevoel over houdt. Het is heus niet zonder horten en stoten gegaan, maar achteraf is iedereen apetrots. Financieel en statistisch zijn de resultaten goed. De dansers vinden het fijn dat het goed bekeken is en de choreografen hebben gezien dat het niet af doet aan hun werk.’

Vanwege de coronamaatregelen heeft NDT besloten om in november 2020 het programma Dare to Say van NDT2 exclusief via livestream aan te bieden.

Dit artikel verscheen ook op de website van DEN, kennisinstituut cultuur & digitalisering. Auteur: Sophie Heijkoop, adviseur bij DEN.